ارزیابی الگوی تظاهر ژن متالوتیونئین و میزان کلروفیل در دو رقم گندم در شرایط تنش شوری

به منظور بررسی تأثیر شوری روی بیان ژن متالوتیونئین و صفات مورفولوژیکی در گندم، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 88-1387 در گلخانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل سه مرحله رشد (پنجه زنی، ساقه دهی و خوشه دهی) و فاکتور فرعی ترکیب فاکتوریل چهار سطح شوری (0، 100، 200 و 300 میلی مولار) و دو رقم کویر (مقاوم) و فلات (حساس) بود. تغذیه با محلول هوگلند صورت گرفت. نمونه گیری در سه مرحله رشدی پنجه زنی، ساقه دهی و خوشه دهی انجام شد. نمونه های جمع آوری شده برای اندازه گیری بیان ژن متالوتیونئین بلافاصله در ازت مایع قرار داده شد و سپس به فریزر 80- درجه سانتی گراد منتقل گردید. نتایج به دست آمده از real-time pcr نشان داد که در مرحله خوشه دهی گندم، در همه سطوح شوری اعمال شده، در رقم کویر بیان ژن متالوتیونئین در مقایسه با شاهد (شوری صفر) افزایش داشت. در حالی که در رقم فلات کاهش بیان ژن نسبت به شاهد مشاهده شد. افزایش بیان ژن متالوتیونئین در رقم کویر در شوری 200 میلی مولار به بیشترین مقدار خود رسید و با افزایش شوری تا 300 میلی مولار روند کاهشی نشان داد. در مراحل پنجه زنی و ساقه دهی، در همه سطوح شوری کاهش در بیان ژن مشاهده شد. به استثناء مرحله ساقه دهی که افزایش بیان ژن در سطح شوری 300 میلی مولار آن دیده شد. نتایج به دست آمده از صفات مورفولوژیکی حاکی از آن بود که در سطوح شوری مختلف برای صفات سطح برگ، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه و وزن خشک گیاه اختلاف معنی داری از لحاظ آماری وجود داشت و مقادیر آن با افزایش سطوح شوری کاهش یافت. برای صفات کلروفیل a و b نیز اختلاف معنی داری مشاهده گردید و میزان آن با افزایش شوری در رقم مقاوم افزایش یافت. همچنین اثر متقابل رقم ? شوری برای صفات وزن خشک گیاه، وزن خشک برگ و کلروفیل a و b اختلاف معنی داری نشان داد. روند کاهش سطح برگ و وزن خشک، در هر دو رقم تقریبا مشابه بود. میزان کاهش در وزن خشک، در رقم حساس به شوری محسوس تر بود و رقم مقاوم به شوری با شیب کمتری این کاهش را نشان داد. پایداری در کاهش وزن خشک گیاه می تواند به عنوان شاخص اصلی تحمل به شوری استفاده گردد و تحمل به شوری بر اساس آن تعیین گردد.